Τριτοβάθμια εκπαίδευση, τύπος, συνδικαλισμός και δημοκρατία

Ο Απόστολος Λακασάς, με τον οποίον ασχολήθηκα και προχθές, δημοσιεύει σήμερα στην Καθημερινή ένα άρθρο με τίτλο «Οι… φοιτητοπατέρες θα χάσουν την ισχύ τους«. Σ’ αυτό, μεταφέρει την εκ του υπουργείου παιδείας προερχόμενη πληροφορία ότι επίκειται αλλαγή στον τρόπο εκλογής των πρυτανικών αρχών (και όχι του πρυτανικού συμβουλίου, φυσικά!) των πανεπιστημίων.

Με τον νόμο Γιαννάκου (3549/2007), προβλέπεται ότι ο πρύτανης και οι αντιπρυτάνεις εκλέγονται

από ειδικό σώμα εκλεκτόρων, που απαρτίζεται από τρεις κατηγορίες εκλεκτόρων: τους πανεπιστημιακούς, τους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές καθώς και την κατηγορία των επιστημονικών συνεργατών και του ειδικού διδακτικού προσωπικού. «Το ποσοστό των ψήφων που έλαβε κάθε υποψήφιος συνδυασμός υπολογίζεται από το άθροισμα των ποσοστών που έλαβε ο συνδυασμός από καθεμιά από τις κατηγορίες εκλεκτόρων, τούτων πολλαπλασιαζόμενων με τους συντελεστές βαρύτητας 0,50, 0,40 και 0,10 αντίστοιχα και ανεξάρτητα από το ποσοστό προσέλευσης της κάθε κατηγορίας εκλεκτόρων».

Σύμφωνα με τον δημοσιογράφο, είναι πάγιο αίτημα των πανεπιστημιακών η βαρύτητα της καθολικής ψήφου των φοιτητών στις πρυτανικές εκλογές να σταθμίζεται με το ποσοστό συμμετοχής τους.

Δε θ’ αναφερόμουν καθόλου σ’ αυτό το άρθρο, αν δεν ήταν τόσο έκδηλη η αντίθεση του δημοσιογράφου στον ισχύοντα νόμο για τις πρυτανικές εκλογές. Γράφει στην πρώτη αράδα του άρθρου του:

Ψήφο εμπιστοσύνης στους ενεργούς φοιτητές και όχι στους… φοιτητοπατέρες θέλει να δώσει το υπ. Παιδείας.

Λες και δεν ήταν αυτός και η εφημερίδα που εργάζεται που πριν από δυο χρόνια επιχειρηματολογούσαν υπέρ της καθολικής ψηφοφορίας των φοιτητών ως μέσου αποδυνάμωσης των φοιτητικών παρατάξεων και της δούναι και λαβείν σχέσης που ορίζει τις πρυτανικές εκλογές στα πανεπιστήμια εδώ και 25 χρόνια.

Έγραφε ο ίδιος δημοσιογράφος στις 24/11/2007 σε άρθρο με τίτλο «Το ψαλίδισμα της εξουσίας των συνδικαλιστών φοιτητών«:

Η νέα ρύθμιση ψαλιδίζει την εξουσία των συνδικαλιστών φοιτητών, οι οποίοι -με την ιδιότητα του εκλέκτορα- έως τώρα μπορούσαν να… παζαρεύουν διάφορα προνόμια με τους υποψήφιους πρυτάνεις. Γι’ αυτό άλλωστε, όλες οι φοιτητικές παρατάξεις -είτε διακριτικά είτε με οξύτητα και με διάφορα επιχειρήματα- διατύπωσαν τις αντιδράσεις τους στη σχετική ρύθμιση.

Και στο κύριο άρθρο της εφημερίδας στις 5/12/2007 διαβάζουμε, μ’ αφορμή τη διακοπή της διαδικασίας εκλογής αντιπρύτανη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο από φοιτητικές παρατάξεις της αριστεράς:

Ο νόμος που κατοχυρώνει την εκλογή των πρυτανικών αρχών με καθολική ψηφοφορία των φοιτητών πέρασε από τη Βουλή των Ελλήνων. Είναι, δηλαδή, εκπεφρασμένη η θέληση του ελληνικού λαού να σταματήσουν οι ανίερες συναλλαγές των φοιτητοπατέρων με τις πρυτανικές αρχές. Ετσι, το μόνο που κατάφεραν οι πρωταγωνιστές του θλιβερού αυτού χάπενινγκ είναι να ξεσκεπάζονται στα μάτια των φοιτητών και του ελληνικού λαού. Απέδειξαν ότι όταν κραυγάζουν για δημοκρατία, τα συμφέροντα μιας δράκας συνδικαλιστών εξυπηρετούν. Οχι τις ανάγκες των φοιτητών, ούτε φυσικά του Πανεπιστημίου.

Ενώ μερικούς μήνες μετά, λίγο πριν τον Μάη του 2008 πραγματοποιηθούν πρυτανικές εκλογές σε αρκετά ΑΕΙ της χώρας, ο Απόστολος Λακασάς γράφει άρθρο με τίτλο «Τεστ δημοκρατίας οι πρυτανικές εκλογές» και η Καθημερινή στο κύριο άρθρο της στις 11/5/2008 υποστηρίζει:

Οι επικείμενες πρυτανικές εκλογές είναι πρώτα απ’ όλα μια δοκιμή δημοκρατίας για την ακαδημαϊκή κοινότητα στο σύνολό της. Τότε θα φανεί πόσο ώριμοι είναι φοιτητές και διδάσκοντες να διαχειριστούν την αυτονομία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων που επιδιώκουν.

Η αρχισυνταξία της Καθημερινής δε διστάζει να προβάλει στο πρωτοσέλιδό της το θέμα στις 18/5/2008 με τίτλο «Καταλήψεις κατά του δικαιώματος ψήφου των φοιτητών«. Στις εσωτερικές σελίδες, ο Απόστολος Λακασάς χρεώνει στην αριστερά το έλλειμμα δημοκρατίας στα ΑΕΙ.

Είναι ξεκάθαρο ότι για την εφημερίδα και τον συντάκτη της η ρύθμιση του 3549/2007 αποτελούσε λύση για τα προβλήματα δημοκρατίας που αντιμετωπίζουν τα ΑΕΙ ή τουλάχιστον κάτι τέτοιο έλεγαν στους αναγνώστες τους.

Τι πήγε στραβά, λοιπόν, και η καθολική ψηφοφορία του 3549/2007 σήμερα πετιέται στο πυρ το εξώτερον;

Εκείνο που αναδεικνύεται μ’ αυτή την αντίθεση δεν είναι η κωλοτούμπα του δημοσιογράφου. Σε τελική ανάλυση, δε μπορούμε να του στερήσουμε το δικαίωμα ν’ αλλάζει γνώμη.

Αναδεικνύονται όμως τρία ζητήματα πολύ σοβαρά.

Το πρώτο έχει να κάνει με τον τρόπο που παράγεται η ενημέρωση της κοινής γνώμης. Μια προσεκτικότερη ματιά σε μερικές δημοσιεύσεις της ίδιας εφημερίδας την ίδια περίοδο, μας δίνει μια κατεύθυνση:

Οι «πανεπιστημιακοί» έβλεπαν ότι το σύστημα της καθολικής ψηφοφορίας θα ήταν προβληματικό (6/12/2007). Και ποιοι είναι οι «πανεπιστημιακοί»; Από τον τρόπο που χρησιμοποιεί τον όρο γενικά ο συγκεκριμένος δημοσιογράφος, μάλλον μιλάμε για τη σύνοδο των πρυτάνεων, όπως προκύπτει κι από επόμενο άρθρο. Οι αντιρρήσεις δεν περιορίζονταν στο ζήτημα της καθολικής ψηφοφορίας, αλλά εκτείνονταν και σ’ άλλα θέματα, όπως μπορείτε να διαβάσετε στους συνδέσμους. Οπότε, η όλη κουβέντα γύρω από αυτό το ζήτημα ήταν προσχηματική. Η ουσία των διαφωνιών των «πανεπιστημιακών» εξακολουθεί να τίθεται και σήμερα, όπως σ’ αυτό το άρθρο του Βήματος, για τα δικαιώματα επανεκλογής των πρυτάνεων στη διοίκηση των πανεπιστημίων.

Παρ’ όλ’ αυτά, ο δημόσιος προβληματισμός για το ζήτημα, χάρη στην ευδόκιμη υπηρεσία εφημερίδων και δημοσιογράφων, περιορίστηκε στην νιχιλιστική στάση της φοιτητικής αριστεράς.

Το δεύτερο είναι ένα ειδικό στρατηγικό ζήτημα των προοδευτικών δυνάμεων, στενά αρθρωμένο με το προηγούμενο. Οι φοιτητικές παρατάξεις της αριστεράς, ειδικότερα της εξωκοινοβουλευτικής, με την άγουρη οργή που τις χαρακτηρίζει, κατάφεραν πριν δυο χρόνια να γίνουν ο καλύτερος πελάτης της αντιδραστικής συντήρησης των πανεπιστημίων, όπως αυτή προσωποποιείται στις διοικήσεις τους και στους φοιτητοπατέρες των παρατάξεων που αντιστοιχούν στα δυο κόμματα εξουσίας. Απονομιμοποιήθηκαν στα μάτια της κοινής γνώμης, έπληξαν το κύρος  τους και εντός πανεπιστημίου και, τελικά, δεν κατόρθωσαν να αναδείξουν το ουσιώδες πρόβλημα: Τη διαπλοκή των μεγάλων παρατάξεων που αντιστοιχούν στα κόμματα εξουσίας με το καθηγητικό κατεστημένο και τους εκάστοτε εκφραστές του. Πόσο συχνά πήγαιναν να ψηφίσουν οι εκλέκτορες των αριστερών παρατάξεων στις πρυτανικές εκλογές τα προηγούμενα χρόνια; Τι σχέση είχαν μ’ αυτή τη διαπλοκή;

Το ζήτημα της καθολικής ψηφοφορίας θα μπορούσε άνετα ν’ αναδειχθεί σε μείζονα διεκδίκηση ενός προοδευτικού φοιτητικού κινήματος, αλλά δυνάμεις όπως η ΕΑΑΚ προτίμησαν να επιχειρηματολογήσουν εναντίον του διότι θα «αποδυναμώνονταν οι γενικές συνελεύσεις». Έτσι άφησαν το πεδίο ανοιχτό στις μεγάλες παρατάξεις να εξακολουθήσουν το παιχνίδι της συναλλαγής με τους υποψηφίους στις πρυτανικές εκλογές και, άρα, το «σύστημα ΑΕΙ» να παραμένει αμετάβλητο, για κακή τύχη της μεγάλης μάζας των φοιτητών αλλά και της κοινωνίας γενικότερα.

Το τρίτο είναι μια γενική διαπίστωση για την ποιότητα της εργασίας του νομοθετικού σώματος στη χώρα μας. Όταν η «επιτροπή σοφών» υπό τον Θάνο Βερέμη διαμόρφωσε τις προτάσεις της για τον επερχόμενο τότε νόμο-πλαίσιο του 2007, είχε προτείνει την στάθμιση της συμμετοχής στις εκλογές στον υπολογισμό της βαρύτητας των επιμέρους αποτελεσμάτων στα συνολικά.  Η άποψη Βερέμη δεν έφτασε μέχρι τη Βουλή. Ίσως γιατί διακινδύνευε τη διατάραξη των υπαρχουσών ισορροπιών σε κάθε πανεπιστήμιο. Νομικός μπορεί να μην είμαι, αλλά να τι προέβλεπε ο προηγούμενος νόμος 2083/1992 όπως είχε τροποποιηθεί με τους 2188/1994  και 2916/2001 για το εκλεκτορικό σώμα (άρθρο 3, παράγραφος 1):

Ο Πρύτανης και οι δύο Αντιπρυτάνεις εκλέγονται από ειδικό σώμα εκλεκτόρων, που απαρτίζεται από το σύνολο των μελών ΔΕΠ του Πανεπιστημίου, από εκπροσώπους των φοιτητών ίσους προς το 80% των μελών ΔΕΠ, από εκπροσώπους των ΕΜΥ και μεταπτυχιακών φοιτητών ίσους προς το 5% των μελών ΔΕΠ, και από εκπροσώπους των Βοηθών, Επιστημονικών Συνεργατών και Επιμελητών, του Ειδικού και Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού, του Ειδικού Τεχνικού Εργαστηριακού Προσωπικού και του Διοικητικού Προσωπικού, ως ενιαίας ομάδας προσωπικου, ίσους προς το 20% των μελών ΔΕΠ.

Εν ολίγοις, ο 3549/2007 θεσμοθέτησε κάτι που υπήρχε, χωρίς να διασφαλίσει με κανέναν τρόπο την ανατροπή της κατάστασης που επεδίωκε, ενδεχομένως, η πρόταση της «επιτροπής σοφών».

ΥΓ. Επειδή προχθές αφορμή ήταν το ζήτημα των πολλαπλών συγγραμμάτων, πάρτε και την αντίδραση του υπουργείου παιδείας επ’ αυτού, πάλι από την Καθημερινή και τον Λακασά:

Την καθιέρωση του ηλεκτρονικού συγγράμματος προωθεί το υπ. Παιδείας. Σύμφωνα με υψηλόβαθμο στέλεχος, το υπουργείο θα ζητήσει από τα ΑΕΙ να αναρτούν στο Διαδίκτυο όλα τα συγγράμματα, που περιλαμβάνονται στον κατάλογο που καταρτίζει το κάθε Τμήμα για κάθε μάθημα. Ετσι, οι φοιτητές θα μπορούν να ανατρέχουν σε όλα τα συγγράμματα, παρά να επιλέγουν ένα, το οποίο στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων είναι αυτό του διδάσκοντος.

Να δούμε πότε θα μιλήσουν για την ταμπακέρα.

UPDATE 14/2/2010:

Το σημερινό σχετικό αφιέρωμα στην Καθημερινή δεν κομίζει τίποτε νέο στη συζήτηση. Μόνο είναι να γελάς με την υποκρισία του γραμματέα της ΔΑΠ ΑΕΙ. Γιατί, βέβαια, ο μεγάλος ευνοημένος από το προηγούμενο εκλεκτορικό σύστημα ήταν οι συνδικαλιστές της ΔΑΠ, που έχουν και τους περισσότερους εκλέκτορες, βάσει των αποτελεσμάτων των φοιτητικών εκλογών. Με το τρικ της μη στάθμισης στον νόμο Γιαννάκου, αυτοί εξακολούθησαν το παιχνίδι τους, και τώρα τα ρίχνουν στους «κουκουλοφόρους».