«Όταν συναντώνται τα άκρα»: σπουδή στη μνημονιακή επιχειρηματολογία

Μια από τις αγαπημένες το τελευταίο διάστημα ασχολίες των προπαγανδιστών της πολιτικής του μνημονίου, είναι να σχολιάζουν τα «πολιτικά άκρα», και δη την αριστερά, για την ευκολία με την οποία συμπίπτει, λέει, σε διάφορες θέσεις με την ακροδεξιά. Σύμφωνα μ’ αυτούς τους προπαγανδιστές, υπάρχει συμπόρευση ακροδεξιάς και αριστεράς, ως στρατηγική συμμαχία απέναντι στους «ορθολογιστές» της μονόδρομης μνημονιακής πολιτικής. Πρόκειται, υποστηρίζουν, για το νέο πρόσωπο του  αριστερού οπορτουνισμού που ως χθες είχε το όνομα «Αριστερός μηδενισμός«.

Η Χελώνα νομίζει ότι δεν χρειάζεται να αποδείξει αυτή τη στιγμή το πόσο «ορθολογιστές» είναι οι λογιστές της πολιτικής μας ζωής, καθώς πλέον οι κωλοτούμπες είναι καθημερινό και ξεδιάντροπο φαινόμενο. Θα ασχοληθεί λοιπόν με τη σύγκλιση των υποστηρικτών της μνημονιακής πολιτικής με την χειρότερη μορφή της φασιστικής ακροδεξιάς. Θα μιλήσει για τις ταυτίσεις μεταξύ Καθημερινής και Χρυσής Αυγής, για τη σύμπτωση απόψεων του Ηλία Μαγκλίνη και του Ηλία Κασιδιάρη αντιστοίχως – αν και ο καιρός γαρ εγγύς όπου και η αντιστροφή των ονομάτων δεν θα θίγει κανενός την ταυτότητα.

Για να μην τεθεί σε αμφισβήτηση, η Χελώνα διαλέγει ένα παράδειγμα όπου φαίνεται ότι οι δύο Ηλίες ταυτίζονται στον εσωτερικό τους κόσμο, στη βαθιά συναισθηματική βάση του ορθού λόγου που είναι και για τους δυο οδηγός της σκέψης τους. Προσπαθήστε να ξεχωρίσετε ποιος Ηλίας γράφει τι – η σύνθεση ανήκει στη Χελώνα και δεν ήταν δύσκολη:

Μπορεί στην ειδησεογραφία να κυριαρχεί η φιλολογία περί δημοψηφίσματος, η παραπομπή Τσοχατζόπουλου, οι συγκεντρώσεις των «Αγανακτισμένων», υπάρχει όμως και μια είδηση, από αυτές που περνάνε στα ψιλά, αξίζει όμως τον κόπο να τη δούμε πιο προσεκτικά (δείτε τη, αν θέλετε, και σαν μια απόπειρα διαφυγής από «τα δικά μας»).

Η είδηση έρχεται από την Ιαπωνία και μέσα σε λίγες ώρες έκανε τον γύρο του κόσμου. Διακόσιοι εβδομήντα Ιάπωνες συνταξιούχοι πρότειναν να εργαστούν στη Φουκουσίμα ως «σώμα αυτοκτονίας», σκεπτόμενοι ότι θα έχουν πεθάνει προτού προσβληθούν από καρκίνο, συνεπώς, γιατί να κινδυνεύσουν νέοι άνθρωποι; Οι συνέπειες της έκθεσης στη ραδιενέργεια που έχει διαποτίσει την περιοχή είναι καταστροφικές για κάθε ανθρώπινο οργανισμό. Παρ’ όλα αυτά, τα συμπτώματα του φαινομένου αυτού δεν εκδηλώνονται άμεσα, αλλά σε βάθος χρόνου, ίσως και 20ετίας. Έτσι, μεγάλος αριθμός ηλικιωμένων Ιαπώνων δέχθηκε να αναλάβει αυτό το βαρύ φορτίο, απελευθερώνοντας πολλούς νέους ανθρώπους, που εκτίθενται ήδη σε θανάσιμο κίνδυνο. Για την ιστορία να σημειώσουμε πως η ιαπωνική κυβέρνηση αρνήθηκε να αποδεχθεί την συγκινητική προσφορά. Η ιαπωνική κυβέρνηση είδε με συμπάθεια την πρόταση των συνταξιούχων, έγινε όμως λόγος για «εθελοντές σε μια αποστολή αυτοκτονίας», ως «έσχατη επιλογή». Κάποιοι σύγχρονοι ηλικιωμένοι Ιάπωνες, λοιπόν, επιβεβαιώνουν τον αρχαίο νόμο των Σαμουράι: «Ενα δίλημμα μεταξύ ζωής και θανάτου λύσε το απλά, διαλέγοντας αμέσως τον θάνατο».

Η Ιαπωνία είναι μία χώρα με τεράστια Ηρωική παράδοση, η δεύτερη ίσως στον παγκόσμιο χάρτη μετά την Ελλάδα των παλαιότερων χρόνων. Οι Ιάπωνες είναι ένας λαός, που η Ιστορία του κύλησε παράλληλα με έναν ξεχωριστό κώδικα αξιών και πολεμικών αρετών. Αναφερόμαστε στις αρχές του bushido, της πολεμικής τέχνης που οδηγεί στη θεϊκή οδό. Στην πολεμική παράδοση των samurai, των ιπποτών της Ανατολής, που έσπασαν τα όρια του θανάτου, όπως ακριβώς οι Έλληνες πολεμιστές του αρχαίου κόσμου. Στην αναβίωση του ιδεώδους της ηρωικής θυσίας στον 20ο αιώνα από τους πιλότους kamikaze, που πήραν το όνομά τους από τον θεϊκό όνομα που κατέστρεψε τον μογγολικό στόλο, διασώζοντας τη μεσαιωνική Ιαπωνία.

Η παράδοση των Σαμουράι με τον κώδικα Μπουσίντο, οι καμικάζε και οι μαζικές, αυτοκτονικές επιθέσεις «μπανζάι» των πεζών στρατιωτών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι συχνές αυτοκτονίες Ιαπώνων πολιτικών και εργαζομένων μεταπολεμικά, έχουν συμβάλει καθοριστικά σε αυτή την αντίληψη στη Δύση, ότι οι Ιάπωνες τον έχουν εύκολο τον θάνατο. Πρόκειται βέβαια για τεράστια κουβέντα. Οι αντιλήψεις αυτές είναι αλήθεια ότι γεννήθηκαν σε μια εποχή (μεσαιωνική Ιαπωνία) κλειστών κοινωνιών και ακόμα πιο κλειστών κοινοτήτων (Σαμουράι). Αν πάρει κανείς κυριολεκτικά και κατά γράμμα τα προτάγματα του «Χαγκαγκούρε», της «βίβλου» των Σαμουράι (το διαβάζει με θρησκευτική ευλάβεια ο Φόρεστ Ουίτακερ στο «Ghost Dog» του Τζάρμους) απομένει αμήχανος. Στο πνεύμα του όμως, η φιλοσοφία που πρεσβεύει (και που διαπέρασε την ιαπωνική παράδοση) έχει περισσότερο να κάνει με το να επωμίζεται κανείς μια οριστική πολιτική ευθύνη, καθώς και με την υιοθέτηση μιας στάσης ζωής, βασικό αξίωμα της οποίας είναι: «Αν απορρίψουμε τον αυτοσεβασμό είναι αδύνατο να εκτιμήσουμε τη ζωτικότητα» και «ο καθημερινός στοχασμός του θανάτου είναι το ίδιο με την επικέντρωση στη ζωή» (Μισίμα). Στο βάθος, οι Ιάπωνες μιλούν για υπέρβαση των περιορισμών του εαυτού, ώστε να μπορέσει κανείς να βυθιστεί σε κάτι ευρύτερο. Κι αυτό θα επιτευχθεί με την κατάργηση του φόβου της απώλειας – και ποια μεγαλύτερη απώλεια από εκείνη του εαυτού;

Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που διαπότισαν την ιστορία της Ιαπωνίας ήταν αδύνατο να εξαλειφθούν από την ψυχή ενός ολόκληρου λαού, παρά την παρακμή που επήλθε τις τελευταίες δεκαετίες του άκρατου υλισμού και της πλήρους εκβιομηχάνισης της χώρας.

Στο «Λεξικό των κοινών τόπων», ο Φλομπέρ σχολιάζει στο λήμμα «Ιάπωνες συγγραφείς»: «Αυτοκτονούν γενικώς». Δεν ξέρω ποιους ακριβώς είχε στον νου του, κατά τον εικοστό αιώνα όμως, δύο πραγματικά μεγάλοι Ιάπωνες συγγραφείς όντως αυτοκτόνησαν: ο ένας ήταν ο Γιασουνάρι Καουαμπάτα, ο οποίος, αφού τιμήθηκε με το Βραβείο Νομπέλ το 1968, τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1972, άνοιξε το γκάζι της κουζίνας του και τελείωσε τις μέρες του έτσι. Δύο χρόνια πριν, τον Νοέμβριο του 1970, ο εκρηκτικός Γιούκιο Μισίμα (ή Μίσιμα) αυτοχειριάστηκε δημοσίως με σεπούκου, το γνωστό στη Δύση χαρακίρι. Σεπούκου σημαίνει, αν δεν κάνω λάθος, «τελετουργική αυτοκτονία», ενώ χαρακίρι απλώς «ξεκοίλιασμα» και οι Ιάπωνες αποφεύγουν το δεύτερο όρο. Επώδυνη διαδικασία θανάτου, μέσω της οποίας ο αυτόχειρας αποκαθιστούσε τη χαμένη του τιμή. Απαιτούσε ψύχραιμο χέρι και απόλυτη συναισθηματική ηρεμία. Εξάλλου, η τρομακτική, μακάβρια φιγούρα του Χάρου, του Μέγα Θεριστή, που απαντά στη Δύση, είναι κάτι τελείως ξένο προς την ιαπωνική παράδοση.

Ο Μισίμα είχε εκείνη τη μοιραία ημέρα καταλάβει με μέλη του ιδιωτικού του στρατού το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Αμυνας της Ιαπωνίας, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αφυπνίσει τους συμπατριώτες του από την παρακμή στην οποία πίστευε ότι έχει περιέλθει η πατρίδα του. Η έκκλησή του δεν εισακούστηκε και αυτοκτόνησε επί τόπου.

Η πρόσφατη ιστορία των γηραιών εθελοντών της Φουκουσίμα μπορεί να αποτελέσει πρώτης τάξεως παράδειγμα και για τους σύγχρονους Έλληνες, που σκέφτονται ακόμη τα πάντα με βάση τον απόλυτο ατομισμό τους, την ίδια ώρα που η Πατρίδα μας καταρρέει.

Υπέρβαση ορίων, διεύρυνση του εαυτού, της σκέψης, του αισθήματος, της πολιτικής – όλα καθημερινά ζητήματα είναι και τίθενται συνέχεια και στη χώρα μας. Υπάρχει μια ακόμα ρήση στο «Χαγκακούρε», μάλλον καίρια ιδίως για τους Ελληνες κυβερνώντες: «Εκείνη η στιγμή είναι τώρα αμέσως». Διότι, όπως είδαμε είκοσι μήνες τώρα, και η αναβλητικότητα μπορεί να είναι ένας μικρός αλλά αργός, βασανιστικός θάνατος.

Οι Ηλίες, όσο κι αν συγκινούνται απ’ την αυταπάρνηση των ηλικιωμένων εθελοντών της Ιαπωνίας, κάνουν βέβαια τα στραβά μάτια σε μια σειρά δεδομένα που δεν ταιριάζουν καθόλου στις ηρωικές αναφορές τους:

Ότι, ας πούμε, οι συντηρητές στο πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα έπαιρναν μισθούς επιπέδου McDonald’s, ότι μετά το δυστύχημα επήλθε μείωση των μισθών κατά 25% για τους εργαζόμενους της ιδιοκτήτριας του αντιδραστήρα Tepco, αν και το κράτος θα την χρηματοδοτήσει με 62 δις δολάρια. Στο γεγονός ότι η ιαπωνική κυβέρνηση γνώριζε τους κινδύνους που διέτρεχε η Φουκουσίμα, αλλά ο ιάπωνας πρωθυπουργός εξακολουθεί να ασκεί τα καθήκοντά του, αν και αμισθί από την 1η Ιουνίου (για τον Μάρτη, πληρώθηκε κανονικά), ενώ «σκέπτεται» να παραιτηθεί. Θέλετε και συναισθηματική παράλειψη; Δεν αναφέρθηκαν στην αυτοκτονία γέροντα 102 ετών για να μη φύγει απ’ το σπίτι του, κοντά στη Φουκουσίμα, ενώ υψηλόβαθμα στελέχη ξένων εταιρειών έφευγαν με ιδιωτικά αεροσκάφη από το Τόκιο.

Διαβάστε τα αρχικά κείμενα του ενός Ηλία και του άλλου Ηλία.

Διαβάστε και δείτε το ρεπορτάζ για τους ηλικιωμένους εθελοντές.

Μπόνους τρακ από τη Χρυσή Αυγή, που αύριο μπορεί και να το γράψει ο Ηλίας Μαγκλίνης στην Καθημερινή. Αν και μια ενδιαφέρουσα δυνατότητα για τον κ. Μαγκλίνη, για ν’ αποφύγει τις κακοτοπιές, είναι να εμπνευσθεί από την ιαπωνικού ενδιαφέροντος αρθρογραφία της Ελένης Μπίστικα.

ΥΓ. Δεν είναι έκπληξη η αρθρογραφία της Καθημερινής, βέβαια.